Korekcja racic jest rutynowym zabiegiem profilaktycznym, a w razie konieczności również leczniczym, którego głównym celem jest zachowanie naturalnego kształtu racic oraz równomiernego ich obciążenia.

Warunki środowiskowe, przebyte choroby, powtarzające się choroby, w tym racic, wady postawy i inne czynniki nie zawsze pozwalają na remodelowanie do wzoru. Należy zachować zdrowy rozsądek i umieć zaakceptować nieprawidłowości (wymiary racicy) i nie próbować modelować przy zmianach stosunków anatomicznych. Niekiedy należy odstąpić od korekcji zachowując funkcje podporowe puszki racicowej.
Korekcję racic przeprowadzamy w 5 etapach.

I etap
Skracanie ściany przedniej

Wyrośnięte racice prowadzą do załamania osi palca co w konsekwencji doprowadza do przeciążenia nieprzystosowanej do tego piętki, która zbudowana jest z miękkiego rogu.
Samo drażnienie tworzywa przez przeciążenia powoduje szybszą proliferację rogu ale słabej jakości. Sprzyja to aseptycznemu zapaleniu tworzywa, infekcji oraz procesom martwicowo-ropnym wokół piętki. Załamanie osi palca wpływa również na nadmierne napinanie ścięgna zginacza palców głębokiego i torebki stawu racicowego. W dalszej konsekwencji dochodzi do zapalenia kości racicowej stawu racicowego, trzeszczki, chrząstki stawowej oraz skóry i tkanki łącznej przestrzeni międzypalcowej.

II etap
Dopasowanie obu racic pod względem długości, wysokości i grubości podeszwy

Należy pamiętać, że u krowy na przednich kończynach palec III wewnętrzny jest u większości osobników bardziej rozbudowany (szerszy), a na tylnych kończynach palec IV zewnętrzny.
Unoszenie palca III na tylnej kończynie przez przerośnięty róg palca IV nie kompensuje równomiernego obciążenia i dlatego większość wrzodów podeszwy ma swoją etiologię w czynniku mechanicznym, braku lub źle wykonanej korekcji.
Jeżeli korekcja została przeprowadzona prawidłowo to krowa będzie opierać się na dwóch w przybliżeniu tej samej wielkości powierzchniach podeszwy a ciężar ciała rozkładać się będzie równomiernie na powierzchnie podeszwowe i brzeg nośny obu racic. Praktycznie warto do tego celu wykorzystać noże kopytowe.

III etap
Wyprofilowanie rowka przyśrodkowego

Umożliwia to samooczyszczenie się racic oraz mikroruchy kości racicowej. Niekiedy z uwagi na płaskie racice, co ma miejsce bardzo często u krów przebywających na podłogach rusztowych , ostre krawędzie rusztu ścierają brzeg podstawowy i wyprofilowanie rowku jest po prostu niemożliwe . Na rogu podeszwy widać wówczas sino-czerwone zabarwienia, co świadczy o ochwacie mechanicznym z różną skalą natężenia.

IV etap
Opracowanie ubytków i przebarwień rogu podeszwowego i ściennego

Odklejony róg i miejsca martwe wokół żywych tkanek należy usunąć i odciążyć, poddać leczeniu miejscowemu a czasami założyć koturn na zdrowej racicy w celu odciążenia i prawidłowego mikrokrążenia racicy.

V etap
Skracanie raciczek według zasady: takie długie, jakie szerokie, kontrola szpary międzypalcowej oraz ogólne oględziny obu racic.

W większości przypadków korekcje wykonuje się mechanicznie przy pomocy profesjonalnej tarczy zamontowanej na szlifierce kątowej. Jeżeli do korekcji nie używamy noży lecz tarcze, to żelazną zasadą powinno być struganie rogu racicowego a nigdy jego ścieranie czy szlifowanie. Pamiętajmy bowiem, że nieprawidłowa technika zabiegu może powodować przegrzanie racic i wylewy między tworzywo a róg podeszwy.


Wielu trudności przysparza opracowanie racicy poochwatowej. Trudno opisowo przedstawić jak należy postępować z taką racicą bo każdy przypadek z uwagi na zmianę stosunków anatomicznych może być różny. Należy jednak przyjąć, że po ochwacie wraz z wklęsłym przebiegiem ściany przedniej należy pozostawić grubszą podeszwę ponieważ u ok. 80% przypadków występuje obniżenie kości racicowej względnie jej rotacja wraz z uwypukleniem tworzywa na wierzchołku racicy. Im większa wklęsłość tym grubszą należy pozostawić podeszwę.


Jeżeli nie ma się dostatecznej wiedzy z zakresu anatomii palców , biomechaniki i patogenezy przebytych technopatii nie warto „majsterkować” przy racicach. Przynosi to zawsze większe straty niż korzyści. Do nieodwracalnych błędów zaliczamy:
- zbyt mocno przycięta racica (prawidłowo 6-7mm). Może to spowodować zmiażdżenie tworzywa podeszwy, pęknięcia wzdłuż linii białej a następnie infekcje (wrzód linii białej, martwice wierzchołka kości racicowej)
- zbyt mocno zaokrąglone zewnętrzne brzegi, co powoduje przeciążenie na podeszwie a nie na brzegu nośnym i przyczynia się do infekcji i pęknięcia linii białej
- zbyt mocne przycięcie piętki lub zewnętrznego brzegu podstawowego
- zbyt mocne przycięcie wewnętrznej racicy (trzeci palec) na tylnej kończynie, bez wyprofilowania , co sprawia, że biomechanika racicy jest upośledzona i powoduje zaburzenia mikrokrążenia w tworzywie
- dachowaty profil podeszwy

Korekcję racic należy zatem powierzyć firmom specjalistycznym z certyfikatem Krajowego Stowarzyszenia Korektorów i Terapeutów Racic, ale można się tego również nauczyć na teoretyczno-praktycznych kursach korekcji racic z akademicką obsadą wykładowców.


Już u jałówek powinniśmy zadbać o racice ponieważ są bardziej plastyczne i niektóre wady postawy można skorygować przez prawidłowa korekcję. W wieku 14-16 miesięcy należy poddać korekcji te sztuki, u których wady postawy są bardzo widoczne a rutynowo wszystkie jałówki w wieku 18-20 miesięcy. Przy zakupie jałówek z zewnątrz na remont stada ważna jest informacja na jakim podłożu były utrzymywane.
Jeżeli wychów był na głębokiej ściółce a po wycieleniu miałyby przejść na beton to okres hartowania rogu winien wynosić 4-6 miesięcy. To znaczy zakupu należy dokonać o tyle wcześniej by mogły chodzić z zahartowanym rogiem po betonie. Jeżeli ten okres adaptacyjny jest krótszy mogą wystąpić ochwaty mechaniczne i krwawienia podeszwy.


W oborach problemowych korekcje wykonać należy 3-4 razy w roku, pora roku nie ma znaczenia. U krów wysokocielnych korekcje winno się wykonać w momencie zasuszenia ponieważ jest to czas, w którym zauważone zmiany można poddać leczeniu by w momencie porodu były wyleczone.

Wszystkie zauważone zmiany należy nanieść na raport pokorekcyjny (wzór na stronie Krajowego Stowarzyszenia Korektorów i Terapeutów Racic), który daje wgląd w obecną sytuację stanu zdrowia racic, tworzy również historie poszczególnych krów, grup technologicznych a w przypadku poważnych problemów umożliwia wprowadzenie programu naprawczego.


Pomimo jednak prawidłowo wykonanej korekcji jakość rogu może ulec zmianie w kierunku negatywnym przez szereg czynników zewnętrznych. Zimne, twarde i wilgotne podłoże, odchody lub mieszanina kału z moczem, bakterie keratolityczne to czynniki zagrożenia. Dlatego skupienie uwagi na samej korekcji w celu poprawy stanu zdrowia racic przy ich wieloczynnikowym procesie patogenezy jest mało skutecznym działaniem profilaktyczno-naprawczym.

Zapraszam Państwa na IV część: Wpływ warunków środowiskowych na powstawanie technopatii palców.
 

    tech.wet. Jan Weihs

Artykuł ukazał się w ogólnopolskim czasopiśmie specjalistycznym BYDŁO, wyd.7/2012